Belgische brouwgerst maakt doorstart

Haacht 28 juni 2022 - Weinig producten zijn zo typisch Belgisch als bier, al betekent dat niet dat onze nationale trots uitsluitend met lokale ingrediënten wordt gebrouwen. Cristal en Arvesta brengen daar verandering in en starten een samenwerking met Vlaamse en Waalse landbouwers om lokaal en duurzaam 300 hectare brouwgerst te telen en oogsten.

​Belgische brouwersgerst herleeft  

De brouwgerst die door Belgische brouwerijen wordt gebruikt, komt voornamelijk uit Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Denemarken, Tsjechië en Slowakije. De reden? De geteelde oppervlakte in ons land is te klein om de bierproductie te dekken. ​

Toon Kerkhofs, expert bij Sanac (Arvesta): “Onze markt is meer gericht naar voedergerst voor verwerking in diervoeder. Door de hoge vraag en betere prijs die betaald werd voor voedergerst werd de brouwgerst steeds minder geteeld bij ons.”

Afgelopen jaren kwam daar echter verandering in en werden in België een aantal succesvolle proef- en pilootprojecten rond brouwgerst opgestart. Deze projecten bleven eerder beperkt, gaande van een paar hectare tot enkele uitschieters rond 25 tot ongeveer 90 hectare. Cristal van brouwer Alken Maes en Arvesta willen echter veel verder gaan en mikken dit jaar op ongeveer 300 hectare voor de productie van Cristal. Daarmee komt de teelt van Belgische brouwgerst in een klap in een stroomversnelling.

Arvesta, pionier in de teelt van Belgische brouwersgerst 

Arvesta is reeds een aantal jaren actief in het telen van conventionele gerst op Belgische bodem en zorgt er samen met een aantal landbouwers voor dat Alken Maes gebruik kan maken van lokaal geteelde brouwgerst. Na enkele jaren van piloottesten is het eerste jaar van opschaling van de brouwgerst een succes. ​

Simon Eyers, Business Development Manager Arvesta: “Door kennisdeling en goede teeltopvolging zijn we er het afgelopen najaar voor het eerst in geslaagd om samen met de deelnemende landbouwers ongeveer 220 hectaren brouwgerst van goede kwaliteit te produceren die voldoet aan alle eisen. Bovendien is dit ook een rendabele teelt voor de landbouwer die een eerlijke prijs krijgt voor zijn lokaal geteeld product. Dankzij de samenwerking doorheen de keten met Alken Maes is het ons gelukt om met wederzijds begrip voor de uitdagingen die er zijn, de waarde van dit lokaal geteelde product tot bij de consument te brengen.” 

Hoe zorgen we er samen voor dat jouw frisse pint ook een duurzaam pintje wordt? ​

Deze samenwerking met Arvesta maakt dat Cristal steeds zicht heeft op de oorsprong van de brouwgerst en dit tijdens elke stap van het productieproces. Kortom een echt Belgisch Farm to Fork-verhaal! ​

Lanbouwbedrijf Gille zet in op teelt van brouwgerst

Tussen Mechelen, Leuven en Brussel, te midden van de Tildonkse velden, ligt het landbouwbedrijf van de familie Gille. Vier generaties lang gaan ze voor de beste kwaliteit. De eerste generatie zorgde destijds voor de start van het telen van Brussels Grondwitloof. De laatste voegde daar nog aardappelteelt aan toe. ​

Nu wordt daar ook brouwgerst aan toegevoegd. Inzetten op smaak en pure kwaliteit, dat is wat de Gille-generaties gemeenschappelijk hebben. Van een mooie samensmelting gesproken! Gaande van het telen tot het oogsten, verwerken, transporteren en afleveren van de eigen geteelde producten: alles hebben ze zelf in handen.

Geert Gille, mede-zaakvoerder, vertelt waarom ze nu ook inzetten op brouwgerst: “Brouwgerst past perfect binnen onze teeltcyclus, daarnaast heeft brouwgerst minder stikstofbemesting nodig en put het de bodem minder uit waardoor een duurzame teelt mogelijk is. Als landbouwer is het belangrijk om te weten waar mijn gewassen naartoe gaan en hoe ze gebruikt zullen worden. De verbinding met het eindproduct is belangrijk. We zetten als bedrijf meer dan ooit in op de lokale keten.”

Na de oogst volgt een analyse om de kwaliteit van de brouwgerst te bepalen. De belangrijkste criteria daarbij zijn een hoog zetmeelgehalte in combinatie met een laag eiwitgehalte. Zetmeel is nodig voor de suikers die zich tijdens het brouwproces omzetten in alcohol en koolzuurgas. Het lage eiwitgehalte moet ervoor zorgen dat het bier niet te troebel wordt. Eens de gerst is goedgekeurd, vertrekt die van bij de familie Gille richting Mouterij Albert, eveneens onderdeel van Alken Maes, in Puurs-Sint-Amands.

Edwin Zuidema, General Manager van de mouterij: “Het verwerkingsproces gaat als volgt: om het zetmeel om te zetten in suiker zijn enzymen nodig. Die ontstaan wanneer het graan ontkiemt. Daarom bevochtigen en verwarmen we de gerstkorrels tot de juiste verhouding tussen zetmeel en enzymen is bereikt. Daarna worden de korrels gedroogd zodat het kiemproces wordt onderbroken en dit resultaat noemen we vermoute gerst of mout.”

Tijdens het brouwproces wordt het zetmeel verder omgezet in suikers die op hun beurt worden omgezet in alcohol.

Pionier in Belgische pils

De laatste stap is de Cristal brouwerij in Alken waar de mout samen met water, gist en hop in de brouwketels een kwaliteitsvolle pils zal worden. Cristal was in 1928 de eerste Belgische pils volgens Tsjechische stijl. Die pioniersrol vertaalt zich vandaag in concrete engagementen om lokaler en duurzamer te brouwen.

Ellen Mertens, meesterbrouwer: “Naast 100% groene, hernieuwbare en lokale elektriciteit voor onze brouwerij zijn we vorig jaar ook gestart met het gebruik van Belgische hop en pilootprojecten voor gerst. De 86 hectare lokale gerst van vorig jaar schalen we op naar een samenwerking met niet minder dan 49 Waalse en Vlaamse landbouwers, goed voor ongeveer 300 hectare en zo’n 2000 ton Belgische gerst. Op deze schaal met Belgische gerst brouwen is nog nooit eerder gedaan. Met de oogst van dit jaar verwachten we ongeveer een op de drie ‘Cristallekes’ te kunnen brouwen tegenover 1 op de 10 vorig jaar.”

Ambitie om verder op te schalen

Alken Maes bekijkt om de samenwerking met Belgische boeren nog verder op te schroeven en de helft van de Cristal-volumes met Belgische gerst te produceren.

“We onderzoeken of we richting 50% Belgische gerst kunnen evolueren. Eens duidelijk is of we dat kunnen realiseren, zullen nog veel extra partners nodig zijn,” zegt Zuidema. “Als we zover zijn, zullen we opnieuw een oproep lanceren aan alle geïnteresseerde Belgische landbouwers om zich bij deze samenwerking aan te sluiten.”